Wespen

De gewone wesp hoort samen met de Duitse wesp tot de zgn. 'limonadewespen', de beestjes die in de nazomer op zoetigheid afkomen en hierbij alle wespen een slechte naam hebben gegeven. Op de foto een stel wat een stukje appel gevonden heeft. Ze maken vrij grote nesten en zijn agressief bij het verdedigen daarvan, ook dat maakt wespen niet populair. De reden dat ze pas aan het eind van de zomer op zoetigheid afkomen is dat hun larven een zoete stof uitscheiden die de wespen opeten. Wanneer aan het eind van het seizoen er minder larven zijn zoeken ze hun zoetigheid elders, dus fruit, limonade, ze duiken er gretig op af. Maar ze vangen ook andere insecten zoals muggen en kunnen wat dat betreft best nuttig zijn. Op deze foto een wesp van opzij.

De gewone wesp en de Duitse wesp lijken nogal op elkaar, om er achter te komen of de wespen op het stukje appel gewone waren heb ik de hierboven genoemde website gevolgd. De koppen op de foto lijken duidelijk die van de gewone wesp. Op de kop hebben ze een gele 'snuit' waar de gewone wesp daar een soort anker patroon op heeft en de Duitse niet. Op deze foto heb ik de vlekken op het borststuk vergeleken, bij de Duitse wesp is de afstand tussen de gele vlekken A onderling en B onderling ongeveer gelijk. Bij de gewone wesp zitten de vlekken B dichter bij elkaar wat hier duidelijk het geval is.

Op een hangplant op het terras zaten nogal wat wespen, dus werd het tijd voor een wespen foto-sessie. Ze waren erg rustig, en ééntje ging zich zitten poetsen zodat ik een portretfoto kon maken. Toen bleken het helemaal geen limonade­wespen te zijn, maar Saksische wespen. Het is een zgn. langkop wesp, op deze foto is het verschil met de gewone wesp te zien. Voordeel van deze wespen is dat ze totaal niet agressief of opdringerig zijn, helaas worden ze geregeld voor gewone wespen aangezien en verdelgd. Op deze foto is een Saksische wesp houtvezels aan het schrapen die fijngekauwd tot een balletje gerold worden en gebruikt worden voor de bouw van hun nest. Er zat een nest in een vogelhuisje, in de winter is dat opgeruimd maar vreemd genoeg heb ik er geen foto's van gemaakt.

De hoornaar is de grootste wesp die hier voorkomt, maar is beduidend minder agressief dan de bekende limonadewesp. Ze komen ook niet in grote aantallen voor, deze ene in de tuin had ook niet echt het geduld voor een foto.

Veldwespen (Polistinae) vormen een onderfamilie van de plooivleugelwespen. De Franse veldwesp komt hier de laatste jaren steeds meer voor, waarschijnlijk vanwege het steeds warmer wordend klimaat. Het is een vrij slanke wesp met oranje voelsprieten, die van het mannetje hebben een gekromd uiteinde. Verder heeft het mannetje groene ogen en een groter masker dan het vrouwtje, hier een dubbelportret.
Ze zijn niet hinderlijk zoals de limonadewesp en steken alleen bij gevaar. Ze bouwen een open nest, dus niet een dichte bol zoals de gewone wesp. De koninginnen overwinteren in groepjes bij elkaar, in het voorjaar zoeken ze vaak de locatie op waar ze ooit begonnen zijn. Een nieuw nest kan door één of meerdere koninginnen (vaak zussen) gesticht worden, één heeft dan de leidende rol en de anderen nemen de rol van werkster aan. Over het algemeen heeft een nest met meerdere stichtsters een grotere kans van slagen.
Bron: Ecosphere.
Er zit geen verschil in grootte tussen de koninginnen en de werksters zoals bij gewone wespen, en volgens onderzoeken hebben ze het vermogen ontwikkeld elkaars gezicht te herkennen zodat schermutselingen niet meer nodig zijn zodra de machtsverhoudingen vastgesteld zijn.
Op deze foto is het gezicht te zien, deze heeft een andere zwarte stip op de gele 'snuit' dan die van het boven genoemde dubbelportret, die vlekken kunnen groter of afwezig zijn. Wat ze bij zich heeft, is het een prooi of bouwmateriaal voor het nest? Het voedsel wat ze meeneemt naar het nest is voedsel voor de larven. Helaas heb ik niet gezien waar ze er mee heen vloog, ik had graag zo'n open nest gezien. Het leek of ze in een vogelhuisje zaten maar in de herfst bleek er geen nest in te zitten. Het volgend voorjaar waren ze er weer, daar is een serie foto's van, album Franse veldwesp.

Een beestje wat veldwespen parasiteert, vooral de Franse veldwesp zoals het exemplaar op de foto, daarom heb ik hem daar bij gezet. De waaiertjes leven tussen de tergieten van de volwassen wesp, de vrouwtjes blijven daar hun hele leven, de mannetjes verpoppen en verlaten daarna hun gastheer. Ze hebben vleugels, waaiervormige waar ze hun naam aan te danken hebben. Ik vermoed dat op de foto een lege cocon tussen de tergieten van de veldwesp te zien is. Wanneer het mannetje de wesp verlaten heeft is de wesp ten dode opgeschreven vanwege de opening in haar lijf die de parasiet achter gelaten heeft, een ingang voor ziektekiemen. Bij de vrouwtjes veldwespwaaiertjes gaat het anders, zij worden ter plekke door de mannetjes bevrucht en hebben er belang bij dat de wesp lang blijft leven zodat ze hun eitjes kunnen verspreiden. De parasieten hebben een grote invloed op de wesp, deze gedraagt zich niet langer sociaal, de voortplantingsorganen verschrompelen en de wesp blijft lang leven, ze overwinteren ook, samen met de koninginnen waardoor deze weer besmet kunnen raken. Uit studies is gebleken dat de geïnfecteerde wespen een voorkeur krijgen voor de bloemen van de trompetbloem, deze biedt beschutting waardoor hun overlevingskans vergroot wordt, onder de tweede link een onderzoek daar naar.
Bronnen: www.wired.com en dit onderzoek: Preference of Polistes dominula wasps for trumpet creepers when infected by Xenos vesparum.

Dit wespje, 8-13 mm., hoort tot de muur- of metselwespen en is een algemeen voorkomende soort. Ze worden muurwespen genoemd omdat ze graag van gaatjes in muren gebruik maken om te nestelen. Ook een bijenhotel is geschikt. Ze bevoorraden hun nestcellen met rupsen van liefst kleine nachtvlinders. De vrouwtjes overwinteren in volwassen stadium en zijn daarom al vroeg in het jaar te zien, anderen van deze soort overwinteren als cocon. Dit exemplaar zag ik in april dus is de waarschijnlijkheid groot dat het ancistrocerus nigricornis betreft maar ik ben er niet zeker van.

Er zijn een aantal soorten die erg op elkaar lijken, het is zo niet te zien welke dit is, het is wel een wesp met een super-wespentaille. De urntjeswesp hoort tot de metselwespen, ze gaan daarin heel ver, voor het nest bouwen ze zelfs complete kleine urntjes van klei, zand of leem. Ze leven van nectar, de larven worden gevoed met rupsen. Op deze foto de urntjeswesp van boven gezien.

Een onschuldig uitziend wespje, met bovendien een leuk kroontje op z'n hoofd (inzet), de bijenwolf, hij hoort tot de graafwespen. Vanwege het kleine formaat en het duidelijke kroontje moet dit een - vrolijk bloemen bezoekend - mannetje geweest zijn. Het exemplaar hier heeft een kroontje wat niet zo goed uit de verf is gekomen.
Helaas is het vrouwtje niet zo'n aardige wesp, ze vangt en verlamt bijen en brengt ze naar haar nest waar ze als voedsel voor haar larven dienen. Ze heeft een eenvoudiger kroontje dan het mannetje, klik hier voor een foto.

De pottenbakkerswespen horen tot de graafwespen. Ze nestelen in holle stengels, bijenhotels e.d. Ze vangen spinnetjes als voer voor de larven, het exemplaar op de foto heeft net een spin te pakken.

Een graafwesp van 6 - 12 mm., die meest voorkomt op zandgrond. Het nest bestaat uit een vertikale schacht met zijgangen evenwijdig aan de oppervlakte. Ze verlamt groefbijen om als voedsel voor haar larven te dienen.

Een 'niet-helemaal-zeker' geval. De knoopwespen horen tot de graafwespen, ze schijnen zo genoemd te worden omdat het eerste segment van het achterlijf wat ingesnoerd is en op een knoop lijkt. Van de geelbuik­knoopwesp heeft op het achterlijf twee brede gele banden met daartussen twee smalle. Klik hier voor nog een foto.

De naam zegt al wat deze wesp doet, hij vangt en verlamt sprinkhanen, niet alleen sabelsprinkhanen, om als voedsel voor de larven te dienen. Het exemplaar op de foto is een vrouwtje, de mannetjes hebben geheel zwarte poten. Ze zijn groot, tot ruim 2 cm. lang en hebben opvallende witte beharing op de kop. Ze horen tot de langsteelgraafwespen, zo genoemd vanwege de heel lange wespentaille en het feit dat ze hun prooi samen met een ei in liefst zanderige grond begraven. Het is een soort die hier nog niet zo heel lang voorkomt, ze komen uit zuidelijker streken en zijn met de door de klimaatverandering oprukkende sprinkhanen mee gekomen. Klik hier voor nog een foto.

Keverdoders zijn slanke, zwarte wespen die hun eitjes leggen op de larven van bij voorkeur mestkevers. De kleine keverdoder kan verward worden met het mannetje van de gewone keverdoder, het vrouwtje daarvan heeft rode poten. Op deze foto betreft het ook een mannetje, dat is te zien aan de omhoog gebogen doorn aan de achterkant.
Het is een klein beestje, 4,5 - 6,5 mm., ze komen meest voor op zandgronden.

Regelmatig zie ik ze in de tuin, de kleine, prachtig gekleurde goudwespen. Aan de ene kant, ze zijn prachtig met hun metallic kleuren, maar ze hebben wel een parasitaire levenswijze op wespen, ze leggen hun eitjes in de nesten van andere wespen en de larven eten die van de gastheer op.
Ook hier zijn er veel die op elkaar lijken en daarom is dit exemplaar in een groep ondergebracht.
Het lukte me nooit ze in de tuin op de foto te krijgen, het zijn beweeglijke beestjes. Maar op een dag zag ik binnen iets op het raam zitten, dat bleek er één te zijn. Blijkbaar was hij al een tijd binnen want er zat niet veel fut meer in. Maar dat gaf mij de gelegenheid hem te fotograferen, op deze foto zit hij klaar om te vertrekken, al was het minder ver dan ik had gedacht. Hij bleek op m'n ringflitser te zitten en was zo bijna weer mee naar binnen gegaan. Maar terwijl ik me afvroeg hoe ik daar een foto kon maken vloog hij er met een flinke vaart vandoor.

Hongerwespen zijn aan de hand van een foto moeilijk of niet te determineren, hun naam danken ze aan het feit dat ze zo slank zijn. Opvallend is dat het achterlijf aan de bovenzijde van het borststuk zit aangehecht, het ziet er een beetje vreemd uit. Ook hebben ze opvallend dikke 'kuiten'. Dit beestje hield zich op bij een bijenhotel, ze parasiteren o.a. de larven van bijen. Er is mij verteld dat het, gezien de lengte van de legbuis, G. erythrostomum zou kunnen zijn, microscopisch onderzoek zou beter zijn. Maar dat doen we het beestje niet aan.

Deze hongerwesp zag ik twee dagen na de vorige, dus ik ging er eerst van uit dat het dezelfde was, ook omdat deze eerst bij hetzelfde insectenhotel zat. Maar deze heeft een extreem lange legboor met een duidelijk wit uiteinde, en een witte band rond de bovenkant van de achtervoet. Het zou heel goed G. jaculator kunnen zijn.

Schildwespen horen tot de sluipwespen, ze zijn vrij klein en er zijn veel soorten van die vaak ook op elkaar lijken. Zowel van dit als het volgende exemplaar heb ik geen echt goede foto's dus welke het exact zijn blijft onbekend.
Schildwespen worden vaak ingezet bij de bestrijding van andere insecten.

Nog een verder onbekende schildwesp, deze van het geslacht Helcon.

Een niet nader op naam te brengen sluipwespje uit het geslacht dolichomitus. Bij Waarneming.nl worden de gelijkende exemplaren samengebracht onder het dolichomitus-complex, zwart lichaam, oranje poten, lange legboor.

Deze wesp hoort to de sluipwespen, tot de prooien behoren rupsen van vlinders en motten. Het vrouwtje, op de foto, is herkenbaar aan de oranje-geel-zwarte antennes. Het mannetje heeft zwarte antennes en kan verward worden met de Ichneumon stramentor, alleen heeft die geheel zwarte heupen van de achterpoten en de xanthorius zwart met gele. Hier nog een foto van het vrouwtje en deze is van het mannetje.

Een sluipwespje van 4-7 mm., Ik had hem toevallig op de foto toen ik op jacht was naar larven van lieveheers­beestjes. Pas later zag ik op de foto de opvallende kniekousen - de witte ring om de achterpoot - van dit beestje waardoor ik haar kon identificeren. Het zijn bijna altijd vrouwtjes, de soort plant zich partheno­genetisch voort, wat onge­slachte­lijke voortplanting betekent.

Een kleine sluipwesp met witte knieën en naar beneden gebogen legboor, ze parisiteren op larven van kevers in bomen. Klik hier voor nog een foto.

Deze sluipwesp wordt ook glasvleugel­spinnendoder of urntjes­spinnendoder genoemd. Een sluipwespje van 6-10 mm., geheel zwart met doorzichtige vleugels. Ze jagen op diverse soorten spinnen, die worden met een steek verlamd waarna ze (afhankelijk van de soort spinnendoder) naar het nest worden versleept en er een ei op wordt afgezet. Ze dienen dan als voedsel voor de larve die uit het ei komt. Hun naam danken ze verder aan het feit dat ze hun nesten bouwen uit leem en niet graven zoals andere spinnendoders.

Op een wilde scheut van een roos vond ik deze fraaie rozengallen, veroorzaakt door de rozenmosgalwesp (Diplolepis rosae). Het beestje zet eitjes af in een bladknop van de plant waardoor woekeringen ontstaan, in dit geval een wel heel mooie. De plant lijdt er verder zelf niet onder.
Het wespje zelf is erg klein en de kans is dat ik die nooit ga vinden, maar deze gallen vond ik de moeite waard om te plaatsen. De gallen worden ook bedeguaargal of slaapappelgal genoemd. De naam bedeguaar komt waarschijnlijk uit het Perzisch, betekent zoiets als 'door de wind gebracht'.
Op Wikipedia staat een mooie afbeelding van een doorsnede van zo'n gal waar de kamertjes te zien zijn waar de larfjes leven. Wanneer ze uit het ei komen eten ze van de bladknop wat aanzet tot de groei van de gal. De larfjes vervellen vijf keer, eind oktober stoppen ze met eten en worden een prepop. In het vroege voorjaar een pop, en vanaf mei komen ze als wespje tevoorschijn. Vrijwel altijd vrouwtjes, ze planten zich ongeslachtelijk voort.
Bron: Engelstalige Wikipedia.

De gewone of dennen­spinsel­bladwesp. Het is een mooie geel/oranje met zwarte bladwesp. De larve eet de jonge naalden van de den, zit in een spinsel rond de twijg waar de uitwerpselen in blijven hangen en waar de larve zich in verstopt. In ieder 'cocon' zit één larve. Er is een voorkeur voor heel jonge bomen, liefst de grove den maar in onze tuin zitten ze ook in de pinus mugo en soms de Pinus pinea. De eitjes zijn langwerpig en geel, er wordt er zo hier en daar één op een dennennaald gelegd, zoals op deze foto.
Ze schijnen vrij zeldzaam te zijn en hoewel ze in onze tuin ieder jaar aanwezig zijn heb ik bij jonge dennetjes in het bos nog nooit een spoor van ze gezien.

Larve van de dennen­spinsel­bladwesp of gewone spinsel­bladwesp. Ze zitten goed verstopt in hun cocon van spinsel en uitwerpselen, maar komen geregeld ook uit zichzelf te voorschijn om een nieuwe naald te pakken. Omdat ze niet in grote groepen voorkomen is de schade nog te overzien. Ik heb onderhand een hele verzameling jonge dennetjes in pot waarvan ik een aantal speciaal voor de spinsellarfjes houd. Vind ik larfjes in een andere den verplaats ik ze en binnen de kortste keren is er weer een nieuwe cocon gemaakt.
In 2023 ging het mis, we hadden dat jaar veel Franse veldwespen, die ik op zich ook heel leuk vind, maar die waren heel handig in het open peuteren van de cocons en dat was het einde van de arme larfjes.
Voor meer foto's klik hier en voor een filmpje van de larfjes klik hier.

Deze lijkt qua levenswijze op de dennen­spinsel­bladwesp, komt voor op dennen op zandgronden, is hier niet algemeen. Dit exemplaar is een vrouwtje, te zien aan het oranjerode hoofd. Wanneer je het beestje hier van voren ziet komt bij mij het idee van een smiley op, leuk beestje, maar o, die larven. Ze laten straks geen spaan heel van mijn kleine dennenboompjes.

Foto van de larven of bastaard­rupsen van de rode dennen­bladwesp. Bij een bastaardrups is er tussen buik- en borstpoten slechts 1 segment pootloos en bij een rups zijn 2 segmenten pootloos. Ook dit zijn liefhebbers van dennen­naalden, dus ook hier was ik niet echt blij mee. De volgende dag waren ze echter verdwenen, ze zaten ook in het topje van het dennetje, dat was vragen om door een liefhebber gezien te worden. De bladwesp zelf is een insect van 6-9 mm., het vrouwtje heeft een oranjerood borststuk waar de naam naar verwijst.

Een fraai gekleurde bladwesp met twee opvallende zwarte ruitvormige vlekken op de rug.

Deze zwarte larve zag ik op dezelfde dag en dezelfde plantjes, alyssum, als de sluipwesp zelf.

Dit bladwespje legt haar eitjes op bladeren van rozen, de larven kunnen daar wel schade aanrichten maar gelukkig zijn ze populair bij wantsen, als het goed is houden die snel het aantal larven onder controle.

Deze bladwesp poseerde even op een sparretje, hij viel op door de prachtige koperkleurige strepen. Abia aenea en Abia lonicerae zijn moeilijk te onderscheiden dus laat ik in het midden welke deze is. Ze horen tot de knotssprietbladwespen, hun larven leven op kamperfoelie. Voor een vooraanzicht klik hier. Op deze foto gaat het beestje er net vandoor.

Deze bladwesp lijkt wat z'n kleuren betreft op een gewone wesp, maar de wespentaille ontbreekt. Wat hem onderscheidt van gelijkende soorten zijn de oranje antennes en de oranje kleur langs de voorkant van de vleugels, hierdoor is hij niet te verwarren met andere soorten. Ik trof er twee aan op de vlinderstruik die bezig waren voor nageslacht te zorgen, voor een foto klik hier. Voor een vooraanzicht van het beestje klik hier. De bastaardrupsen zijn wit met zwarte stippen.

Een bladwesp van 8-13 mm., hij kan verward worden met Tenthredo temula maar maculata heeft een geel schildje en geel langs het halsschild. De volwassen insecten leven van stuifmeel en nectar, de larven eten van grassen. Klik hier voor nog een foto.

De bladwesp zelf heb ik helaas niet gezien, maar op een dag vond ik ruim veertig van deze bastaardrupsen in een bessenstruik. Ik vermoed dat de koolmezen, die net uitgevlogen jongen hadden, ze ook hebben gezien, want de volgende dag waren er al veel minder, en een paar dagen later nog maar vier. Om te verpoppen laten ze zich op de grond vallen en kruipen in de strooisellaag, dus omdat dit al volgroeide rupsen lijken kan dat ook gebeurd zijn. De schade aan de bessenstruik was minimaal. Hier nog een groepsfoto.