🔍

Merels

Klik op een foto om te vergroten/weer verkleinen.

In iedere zich zelf respecterende tuin woont wel een merel (Turdus merula, fam. lijsters) die er voor zorgt dat alles wat verder op een andere merel lijkt op een veilige afstand gehouden wordt.
Helaas zien ze er allemaal hetzelfde uit, dus weet je nooit of het je 'eigen' merel is die het onderspit delft bij zo'n schermutseling, of de indringer.
Een aantal jaren geleden kwam daar verandering in, een iel mereltje met nogal wat wit in z'n zwarte pak deed zijn intrede. Hij verschool zich in de pergola, en wachtte zijn kans af om wat van het voer te snaaien wat ik iedere dag op het terras strooide. Even dacht ik met een beflijster van doen te hebben, maar dat was het blijkbaar toch niet. Er bestaat zoiets als leucisitsche merels, deze hebben een erfelijke pigmentafwijking. Dit betreft dan alleen hele veren die wit zijn, deze merel had duidelijk witgerande veren. Ook vitamine gebrek kan pigment verstoringen geven, maar dit leek me juist een heel gezond exemplaar. Dus toch leucisme?
Het volgende jaar bleek hij zich onze tuin 'eigen' gemaakt te hebben, en was hij, klein als hij was, heer en meester.
Productief was hij ook, een voorbeeldig vader, wekenlang was hij in de weer met het voeren van z'n kroost, vaak drie of meer lichtingen na elkaar. Dit leverde in onze ogen vreemde toestanden op, de jongen die de ene dag nog volgepropt werden, mochten de volgende dag het veld ruimen om plaats te maken voor de nieuwe lading kroost.
Daarbij vloog hij ook af en aan naar het nest, om het broedende vrouwtje te assisteren. Hij wist ze ook goed uit de klauwen van belagers te houden, ik heb heel wat kleintjes groot zien worden.
En ook het territorium moest verdedigd worden, geen moment rust voor onze merel.
Hij zong ook op een aparte manier, beginnend zoals een gewone merel, om dan ineens hard ta-tuuuu-ta-tuuuu te roepen, dan weer op z'n merels verder, maar steeds met een ta-tuuuu-ta-tuuu er tussen door. Hij had blijkbaar goed geluisterd naar de regelmatig langsrijdende hulpdiensten. Hieronder een audiofragment van een latere creatieve merel:

Zo zat hij iedere morgen voor de keukendeur, in afwachting van zijn rozijnen. Zeg daar maar eens nee tegen..... Het is altijd snel eten, je weet nooit wie of wat er op de loer ligt. Af en toe was hij zo druk met het wegjagen van een soortgenoot, dat een derde merel (waarschijnlijk één van z'n eigen volwassen kinderen) rustig kon eten. Ging hij daar dan achteraan, kwam indringer twee weer eten.
Soms zat hij naar binnen te kijken vanaf de leuning van een tuinstoel die voor het raam stond, vooral op de dag dat het goot van de regen was dat een aandoenlijk gezicht.
Eigenlijk was hij best bescheiden, één van zijn nakomelingen werd veel opdringeriger, die fladderde ongeduldig voor de keukendeur op en neer.
Het was wel een grappig gezicht, soms nam hij een aanloopje, en vloog dan richt deur, hing daar even als soort kolibri en belandde dan in een conifeertje om daarvandaan opnieuw een poging te wagen.

De merel is lid van de lijsterfamilie. Man en vrouw zijn duidelijk te onderscheiden, mannetje geheel zwart, met de markante gele oogring en gele snavel, het vrouwtje (linksonder) is bruin, de borst soms lichter, soms wat rossig en wat gevlekt, met een bruingele snavel. Een jonge merel is bruin gevlekt, foto rechtsonder.
Een merel wordt een jaar of vijf oud, maar de oudst bekende merel was 21, dus de meesten komen vroegtijdig aan hun einde. Helaas worden ze geregeld slachtoffer van het usutuvirus, de zomer van 2018 was m'n eerste merel-loze zomer. Op internet las ik dat er veel meldingen van dode merels waren.
Sovon: "Voor het 3e opeenvolgende jaar, worden Merels in Nederland getroffen door het usutuvirus. Sinds eind juli 2018 is er een toename van het aantal meldingen van zieke en/of dode Merels bij DWHC en Sovon. De meldingen van zieke en dode Merels komen uit heel Nederland. . . . Het virus wordt door muggen overgedragen en komt oorspronkelijk uit Afrika. Vermoedelijk is het virus via trekvogels naar Europa overgebracht, waar het in 2001 voor het eerst opdook in Oostenrijk. Vanuit daar verspreidde het zich over Europa. Het virus is vernoemd naar de Usutu-rivier in Swaziland."
Tot mijn opluchting verschenen er in november toch weer diverse merels in de tuin, op een bepaald moment zelfs zeven tegelijk.

Het favoriete eten van de merels bestaat uit rozijnen, rozijnen en nog eens rozijnen.
Blijkbaar zijn die heel voedzaam, want er zijn heel wat mereltjes op groot geworden.
Het eten van rozijnen is nu ook populair bij de andere vogels geworden (behalve bij de tortels), ze zijn onderhand niet aan te slepen. Wanneer ze bij AH echt bijhouden wat je daar koopt zullen ze zich wel afvragen wat we met zoveel rozijnen moeten.
Het eigenlijke eten van merels bestaat vnl. uit wormen en fruit. Ze zijn stapelgek op sierappeltjes, wanneer die rijp zijn loopt het storm met merels. Wanneer die op zijn komen de bessen aan de beurt, de paarse besjes van de callicarpa blijken ook erg geliefd.

Aandoenlijk zien ze er uit wanneer het koud is, een dikke bol veren, of je nou een gewone merel bent of wat witte veertjes hebt:

Behalve een merel in de achtertuin, hebben we ook altijd een voortuinmerel. Deze heeft vaak een nest in de aardbeiboom naast de voordeur en haalt z'n rozijnen gewoon bij de achterdeur. Dit tot groot ongenoegen van de achtertuinmerel, maar die kan niet overal tegelijk op letten, dus meestal valt er wel wat te halen.
Op een gegeven moment was de voortuinmerel een beetje een rommelig exemplaar met witte vlekken op de borst. Hij was echter super-tam, wat hem een keer een benauwd avontuur opleverde. Zodra ik de deur uitging kwam hij aangevlogen, en één keer is hij me blijkbaar de garage ingevolgd toen ik m'n fiets ging pakken.
Toen ik aan het eind van de dag thuiskwam trof ik daar namelijk een beduusde merel aan. Dit leverde hem voortaan de naam 'Garage' op.
Een ander exemplaar was 'Stip', vanwege de witte vlek bij het oog.
Onze supermerel kwam op een bepaald moment niet meer opdagen voor zijn ontbijt, na 5 jaar lang trouw de achtertuinmerel geweest te zijn. Daarna waren er bijna alleen nog maar zwarte merels, dus geen idee wie wie is.
Toch wel een beetje saai, maar het gedrag van die verschillende merels bekijken en vergelijken is ook een interessante bezigheid. Was de witgevlekte een voorbeeldig vader, echtgenoot en territorium-verdediger, de latere merels lieten het toch een beetje sloffen. Supermerel hield altijd z'n kroost bij elkaar, vloog af en aan met voer tot de kinderen een 'staart-op-volledige-lengte' hadden, duldde geen andere merels in de tuin. Latere merelkindertjes moesten veel meer zichzelf redden en kregen maar af en toe wat eten toegestopt. Wat ze wel allemaal gemeen hebben is dat wanneer ze de jongen willen voeren ze net één rozijn meer in hun snavel willen stoppen dan er in past en alles dan op de grond valt waarna ze weer opnieuw moeten beginnen.
Twee jaar later doken een (klein)dochter en (klein)zoon op. Tenminste, daar ga ik van uit, gezien de witte vlekken.
Ze verschenen samen met nog vijf (!) andere merels tijdens een periode met veel sneeuw. Normaal verdragen merels elkaar slecht, maar nu sloten ze een wapenstilstand tot de dooi inviel, daarna werd de tuin weer een toneel van ruziënde merels.

Het is een zorgelijke tijd, zo met die jonge mereltjes. Eerst verlaten ze het nest voor ze kunnen vliegen, en dan zitten ze daar genoeg herrie te maken om iedere roofvogel of kat in de buurt nieuwsgierig te maken. Iedere keer dat we de merel alarm horen slaan rennen we naar de tuin om eventuele belagers te verjagen.
Om ze tegen de hongerige blik van de sperwer te beschermen hebben we maar een plant op de voedertafel gezet. De hele familie past er maar net onder.
Merels zijn zgn. nestvlieders, ze verlaten het nest voor ze kunnen vliegen. Dat betekent dat ze heel kwetsbaar zijn, en door steeds luid 'tsjie-tsjie-tsjie' te roepen trekken ze behoorlijk de aandacht.
Vader merel gaat nog zo'n drie weken door met voederen tot ze zelfstandig zijn. Ondertussen broedt moeder merel weer de volgende lichting uit, zodra ze uit het ei zijn heeft meneer merel het wel heel erg druk, het nest en de reeds uitgevlogen jongen moeten gevoed. De laatsten wordt snel zelfstandigheid bijgebracht en uiteindelijk verjaagd.
Zo zie je er uit wanneer je net het nest verlaten hebt, twee weken oud, een bolletje zonder staart.

Op onderstaande drie foto's zit een jong mereltje helemaal plat in elkaar gedoken zijn rozijnen te verdedigen tegen een hongerige spreeuw. Het beestje heeft duidelijk het temperament van zijn vader, hij is zo fel als wat. De spreeuw is lichtelijk onder de indruk maar hij pakt toch mooi een rozijn mee.
Bij de albums staat nog een albumpje met merelfoto's.